Wat is de echte prijs van melk, wanneer alle maatschappelijke kosten worden meegerekend? Onderzoeksbureau Quivertree heeft in opdracht van de Nicolaas G. Pierson Foundation onderzoek gedaan naar het antwoord op die vraag. In de studie zijn de maatschappelijke kosten van melk gekwantificeerd in de categorieën klimaatverandering, ecosystemen en biodiversteitsverlies, subsidies, bodemdaling en gezondheid. Omdat diverse maatschappelijke kosten, wegens het gebrek aan beschikbaarheid van voldoende betrouwbare informatie, niet zijn meegenomen in de berekening kan de geschatte prijs nog steeds worden beschouwd als een onderschatting.
De totale maatschappelijke kosten (conservatieve schatting) voor melk worden geraamd op minimaal €0,20 per liter op een gemiddelde consumentenprijs van €0,80 , ofwel 25%. Hierbij is klimaatverandering de belangrijkste factor, gevolgd door biodiversiteitsverlies en inkomenstoeslagen en subsidies, ecosysteemschade van stikstof, humane gezondheid, soja en bodemdaling.
De totale maatschappelijke kosten (optimale schatting) voor melk worden geraamd op minimaal €0,62 per liter. Ook hier is klimaatverandering de duidelijke belangrijkste factor, gevolgd door humane gezondheid, ecosysteemschade van stikstof, biodiversiteitsverlies en inkomenstoeslagen en subsidies, soja en bodemdaling.
Conclusies: samenvatting externe kosten per kg melk
Conservatieve schatting Optimale schatting Eenheid Externe kosten klimaatverandering 0,06 0,25 Eur/kg melk Externe kosten biodiversiteitsverlies 0,04 0,04 Eur/kg melk Externe kosten soja 0,01 0,02 Eur/kg melk Externe ecosysteemschade van stikstof 0,02 0,10 Eur/kg melk Externe kosten inkomenstoeslagen & subsidies 0,04 0,04 Eur/kg melk Externe kosten Humane gezondheid 0,01 0,14 Eur/kg melk Externe kosten Bodemdaling 0,01 0,01 Eur/kg melk Totale externe kosten per kg melk 0,19 0,60 Eur/kg melk Conversie factor 1,03 1,03 kg/liter melk Totale externe kosten per liter melk melk 0,20 0,62 Eur/liter melk
Duidelijk zichtbaar is dat de belangrijkste primaire effecten liggen in klimaatverandering , ecosysteemschade en humane gezondheidsproblemen door stikstof.
Deze verkenning geeft een beeld van de externe kosten, met een vrij grote onzekerheidsmarge, waarbij een conservatieve houding is aangehouden.
De totale externe kosten van de melkveehouderij bedragen tussen de 2,5 en de 7,5 miljard euro per jaar. De toegevoegde waarde van de melkveehouderij was in 2015 3,2 miljard. Hiermee evenaren of overstijgen de externe kosten de opbrengsten van de melkveehouderij.
Dit onderzoekt toont aan dat consumentenprijzen zelden een goed beeld geven van de werkelijke kosten die gemaakt worden om het product in de schappen te krijgen. Prijzen dekken vaak wel de directe kosten van productie, maar negeren over het algemeen de maatschappelijke kosten van het product, omdat die veelal ongemerkt worden afgewenteld op het milieu. Zouden dit soort kosten wel worden meegenomen in de prijs, dan zou de consument aanzienlijk meer moeten betalen voor de boodschappen en minder schadelijke producten kopen.
Een pak melk zou niet 80 cent, maar minimaal tussen de €1,- en de €1,42 moeten kosten om zowel de productionele als de externe kosten te dekken: de prijs zou 25-78% hoger moeten liggen.
Karen Soeters, directeur van de Nicolaas G. Pierson Foundation: “De kosten die de melkveehouderij toebrengt aan milieu, natuur en volksgezondheid zijn torenhoog. Elke Nederlander draagt elk jaar minimaal 440 euro bij aan deze kosten. Zonder het te weten.”
Een gebruikelijke manier om maatschappelijke kosten in prijzen op te nemen is het heffen van belastingen. Zo’n belasting zou het falen van de markt met betrekking tot maatschappelijke kosten kunnen corrigeren. In het geval van melk zou een belasting gemiddeld minimaal €0,62 moeten bedragen, dat is ruim 77% van de consumentenprijs.
Het onderzoek is uitgevoerd in opdracht van de Nicolaas G. Pierson Foundation en is mede mogelijk gemaakt door de Provinciale fracties van de Partij voor de Dieren.
Download hieronder het volledige rapport:
